Sunday, July 20, 2008

Көмөкөй менен ырдаган кыз

Эртең Чехиянын экинчи чоң шаары болгон Брнонун жанындагы Намнест над Ославоу (Nam'est nad Oslavou) деген жерде болом. Алаканга салгандай чакан жана көздүн жоосун алган бул шаарда жылыга өтүүчү фолклордук фестивал бар, ал фестивалдын чегинде антропологиялык конференция өтөт. Ал конференцияда мен көмөкөй менен ырдаган тывалык (Тува, Россия) кыз тууралуу айтып берем. Дагы башка ырчы кыздарды да айтам, жыраучы Уулжан, кыргыздар менен айтышка чыгып жүргөн Айнура, Тажикстандан макамчы Озада жана башкалар. Булардын бардыгы буга чейин эркектер гана ырдаган ырларды аткаргандыгы менен айырмаланышат. Раиса Модорова мени айрыкча таң калтырды. Тывалардын "Хун-хур-ту" деген дүйнөгө таанылган ансамбли бар. Аларды Чехиядан 2-3 жолу көргөм. Алар көмөкөйү менен күңгүрөнүп ырдачу болсо, элдер жөн эле эстери ооп калат. Мен уккандан, бардык эле түрк элдеринде мындай ыр болгон, бирок көпчүлүгү бул өнөрдү "жоготуп" коюшкан. Тывалар болсо сактап гана калмак тургай, бүгүн чыт курсак балдардан, сакалын бубак баскан абышкаларына чейин көмөкөй менен ырдашат. Ал эми бул өнөр Тыванын өзүндө "Хун-хур-ту" сыяктуу ансамлдердин атагы дүйнөгө тарагандан кийин айрыкча популярдуу боло баштады. Ток этер жерине келсек, бул эркектердин гана өнөрү деп саначу, анткени эгер кыз-келиндер ырдаса, үн ушунча катуу вибрация болгондуктан, жатынына зак кетип, төрөбөй калат имиш. Бирок Раиса Модорова көмөкөйү менен ырдап жүрүп эле, таптатынакай кыз төрөп алыптыр! Анда Тед Левинден "белекке" алган видеону сизге да тартуулайм!

No comments: